Imkeren met kleine cellen 4,9mm

Waarom overwegen om over te stappen op de kleine celmaat?

Het is Dee Lusby die op haar website www.resistantbees.com al jaren haar positieve ervaringen deelt met het imkeren met kleine bijen, die geboren zijn uit een kleinere celmaat. Lusby ervaarde dat de bijen die op kleine cellen zitten minder last hebben van de varroa. Verschillende imkers probeerden het uit, met wisselend succes. En ook vele wetenschappers bogen zich over het onderwerp.

Naar het schijnt zou het een Belg zijn, namelijk professor U. Baudoux, die rond 1893 een grotere celmaat propageerde omdat grotere bijen met hun grotere tong meer nectar zouden kunnen verzamelen op de rode klaver. Sindsdien werden de mallen van de waswafels voorzien met een gemiddelde celmaat van 5.4 mm. Ik schrijf duidelijk “naar het schijnt” omdat sommigen aangeven dat Baudoux nooit een vergroting van de celmaat heeft gepropageerd. Hij sprak over 900 cellen per dm², maar naargelang de meetmethode (rechthoekig of in ruitvorm), kom je uit op een celmaat van 5.4 of 5.1mm. Gaat u rustig achteroverzitten en lees dit artikel uit 1935 en dit overzicht door Dee Lusby zelf.

Werkt de kleine celmaat als varroabestrijdingsmiddel?

Al jarenlang is dit een onderwerp dat door wetenschappers wordt onderzocht. Dit zouden de redenen zijn waarom kleine cellen de varroa onderdrukt:

1. Het compactere en warmere broednest verhindert de voortplanting van de varroamijt

Varroamijten verkiezen lagere temperaturen. Dat is een van de redenen waarom de varroamijten het darrenbroed verkiezen (naast de langere broedduur), dat aan de buitenkanten van het broednest zit om het warme broednest te omzeilen. Een compakter broednest is warmer, en daarom kan de varroamijt zich moeilijker voortplanten. Opgelet, de kleinere celmaat is niet voldoende om dit warmte effect te creëren, het is van belang dat de raampjes dichter tegen elkaar staan.

2. Kortere broedduur van de werkstercellen

Een werkster wordt geboren na 21 dagen. Een vrouwelijke varroa mijt die instapt in een werkstercel produceert gemiddeld 2 nakomelingen waardoor de mijt na 1 broedcyclus van 1 naar 2 gaat. Een varroamijt legt elke 25 tot 30 uur een eitje waar een bevruchte nakomeling uitkomt. In een darrencel is dit hoger (3 tot 5 nakomelingen).

Nu, een kleine bij die uit een kleine cel komt (4.9mm) heeft een kortere broedtijd. Niet 21 dagen, maar 20 dagen! Sommigen hebben zelfs 19.5 dagen gemeten. De varroamijt heeft dus minder nakomelingen als het instapt in kleine cellen.

3. Kleinere cellen, dus minder plaats voor varroa

Omtrent dit ‘voordeel van kleine cellen’ is er het minst consensus. De theorie is dat de cel kleiner is, maar dat de bijen zelf niet evenredig verkleinen. Het is inderdaad niet zo gemakkelijk om kleine bijen van haar grotere zusters te onderscheiden. Omdat de larve meer plaats in neemt in de cel, zou de varroa minder gemakkelijk kunnen instappen om zich onder de larve te verstoppen. Wederom, deze theorie wordt wetenschappelijk het minst gedragen. Ik heb echter wel gemerkt dat als ik controle doe op varroa’s in werkstercellen, dat niet toevallig meer mijten te vinden zijn in de ramen die nog op een grotere celmaat zaten, bijvoorbeeld de tussenmaat 5.1mm. Blijkbaar moet er toch iets zijn dat het voor die varroamijten aantrekkelijker maakt om in grotere cellen in te stappen.

In de natuur wil de honingbij de kleine celmaat

Ik ben 4 jaar geleden beginnen overstappen op de kleine celmaat om 2 redenen.

Reden 1: imkers stellen positieve resultaten vast door te imkeren op kleine cellen.

Ten eerste heb ik iedereen (die serieus met de kleine celmaat imkerde) gevraagd of het écht een verschil maakt. En iedereen gaf aan dat de bijen de varroa gemakkelijker te baas konden. Het is zeker geen zaligmakende oplossing die alle andere varroabestrijding overbodig maakt, maar het is zeker een sterk hulpmiddel. Dit is ondertussen al ruimschoots gedocumenteerd. De Belg Marcel Arnst schreef er zelfs een artikel over in 1995 in American Bee Journal! Erik Goris rapporteerde ook positieve gevolgen.

Ik verwijs graag naar de blog van Ben Som de Cerff die zijn positieve ervaringen deelt over imkeren met de kleine cellen.

Reden 2: De bijen zelf verkiezen de kleine celmaat!

Maar de tweede reden waarom ik ben beginnen imkeren met de celmaat van 4.9mm is dat meer en meer getuigenissen binnenkomen van bijen die zelf van nature uit terug gaan naar het compacte broednest met kleine cellen:

---

Daniel Du Gard monitort een aantal wilde bijenvolken in holle bomen in het zuidwesten van Hertfordshire in Engeland. Een van de bijenvolken sterft in de winter en hij onderzoekt de doodsoorzaak. Waarschijnlijk knaagdieren die het muizennest gestoord hebben tijdens de winterrust.

Bron: Instagram Daniel Du Gard en zijn artikel in Natural Bee Husbandry – n°2021 – An investigation into the life and death of a wild honey bee colony, p5-7.

Indien de bijen dus zelf mogen bouwen, dan gaan ze na verschillende jaren (10 tot 15) terug naar de kleine celmaat.

---

bronnen: http://www.dave-cushman.net/bee/denwood.html