Hoe maak je een compostbak en aangepaste bodem voor de inzet van roofmijten

compostbak en bodem voor Stratiolaelaps scimitus roofmijten

De compostbak komt onder de bodem

Als je roofmijten (Stratiolaelaps scimitus) wil inzetten als bestrijdingsmethode tegen varroamijten, dan is een onder-compostbak nodig waarin de roofmijten kunnen gedijen.

Met het hout van onbehandelde paletten maak ik 3 kaders.

De 3 kaders worden met behulp van latten aan de binnenkant aan mekaar geschroefd. De kanten van de onderbodem wordt zo minstens 2.5 cm dik, het minimum aan isolatie om de roofmijten tegen hitte en koude te beschermen. De onderbak moet stevig genoeg zijn om een bijenkast met volle honingzolders te kunnen dragen. De bodem wordt enkele dagen gedrenkt in lijnzaadolie (van eerste koude persing). Dit beschermt het hout tegen rotting. Vooral de onderkant die op de grond komt te staan is erg gevoelig.

Geen varroabodem, maar roofmijtbodem

De gebruikelijke varroabodems kunnen niet meer gebruikt worden. De roofmijten kunnen immers moeilijk vanuit de compostbak over de traditionele bodems met schuiven en vliegplanken naar boven klimmen.

aangepaste bodem voor inzet roofmijten

De bodem die we gebruiken voor de inzet van de roofmijten is eenvoudiger dan de traditionele varroabodem. Een kader van 4 planken – ik heb hier toevallig tropisch hardhout gebruikt, maar alle andere houtsoorten voldoen ook- met in de voorste plank 3 vlieggaten van 22mm. De vlieggaten zijn schuin geboord dat het niet kan binnen regenen.

Aan de onderkant van de bodem komt een gaas, dat er voornamelijk voor gaat zorgen dat er geen muizen langs onder in het bijenvolk kunnen binnendringen en dat de bijen niet ontsnappen als de compostbak moet bijgevuld worden.

De bodem komt op de onderbak, die ondertussen tjokvol compost zit en de roofmijten worden losgelaten in de bodem. Onmiddellijk daarna komt het bijenvolk rechtstreeks op de bodem te staan.


Een compostbak voor meerdere bodems

De compostbak hierboven beschreven voldoet prima, alleen is een controle lastig als er 2 broedbakken en 2 honinghoogsels op staan, want dan moet ik bijna 80 kg tillen. Vandaar dat ik nu grotere compostbakken bouw waar meerdere bijenkasten op kunnen staan.

compostbak voor 3 bijenkasten
compostbak voor 3 bijenkasten

Het voordeel is vooral dat je gemakkelijk kan nakijken of de compost moet bijgevuld worden en of er nog roofmijten in de compost zitten.

bijenvolken op compost met roofmijten
bijenvolken op compost met roofmijten
Date/time:
Categories: natuurlijk imkeren

32 Comments

  1. hallo Pieter.
    het volk wordt op de roofmijtgaasbodem geplaatst.
    maar is er dan niet een open ruimte tussen de onderkant van het hoogsel en de gaasbodem ?
    door de invliegruimte .
    ik dacht dat die onderkant de compost moest raken of ben ik verkeerd en kruipen de roofmijten dan langs de zijkant omhoog naar de ramen ?
    ik zou met de roofmijten willen starten, maar zie het hele plaatje nog niet….

    groetes, bie.

    • Beste Bie,

      Ja, hoor, je hebt dat helemaal goed gezien! De broedbak komt op de bodem met gaas, en er is dus een tussenruimte. Dat is absoluut niet erg of storend. Remember, in een holle boom is er soms enkele meters ruimte onder de raten.
      De compost mag het gaas raken, maar compost zakt na een tijd. En inderdaad, de roofmijten kruipen langs de zijkant (ook) naar boven in de kast. Vandaar de noodzaak om eigen bodems te maken, omdat de gebruikelijke bodems teveel barrieres hebben (groeven voor de schuiflades enzo). Als er nog uitleg nodig is, laat het dan zeker weten !
      Groetjes en veel succes ! Pieter

  2. Beste Pieter,

    Bedankt en proficiat met jouw duidelijke website!
    Als ik naar jouw bodem kijk zie ik daar nog twee balkjes in liggen, ik veronderstel dat deze dienst doen als loopplank voor de bijen. Waarom een L-patroon en niet helemaal rond?

    Wat is de diepte van de bak en de afmetingen van jouw balkjes in de binnenkant?

    Bedankt voor de tips,
    Maxim

    • Beste Maxim,
      dankjewel voor de complimentjes!
      Nu, je gaat wellicht glimlachen met het antwoord voor dat L-patroon, maar dat was eenvoudig weg omdat ik nog een laatste restje rooster had liggen dat te klein was, en ik heb dat dan doen passen met 2 plankjes. Ik denk dat zo’n binnenloopplank niet nodig is, hoor, wanneer ik mijn volgende bodems maak, dan zorg ik dat de rooster gewoon helemaal rond is.

      De diepte van de bak is 25 cm, maar dit is gewoon toevallig omdat dit die bodems samenstel met planken van gevonden paletten. Dus als die plankjes toevallig 10 cm breed waren, dan was de diepte van de bak 30 cm geweest. 🙂 De dikte is ongeveer 2.4 cm. Dit is de dikte van 2 planken. De ene staan horizontal (3 ringen) de andere staan vertikaal om de 3 ringen bij elkaar te houden voor de stevigheid.
      Succes ermee en ik ben natuurlijk ook benieuwd naar jouw bevindingen!
      Pieter

  3. Goedeavond
    Wat een mooi en duidelijk verhaal over het maken van een onderbak voor de roofmijt.
    Maar nu begrijp ik dat de compostbak bijgevuld moet worden, moet je dan de kist eraf tillen? En zou dit ook evt kunnen op een stenen ondergrond.
    Groetjes Natasja

    • Beste Natasja,
      De compostbak blijft inderdaad staan, het is de roofmijtbodem met kast erop die je verschuift om de compost terug aan te vullen.
      Als je wil werken met een stenen ondergrond, dan gaat dat zeker lukken voor 1 seizoen. Je hebt hierbij 1 nadeel dat de roofmijten bij heel lage temperaturen niet de grond in kunnen kruipen en misschien bevriezen. Hetzelfde geldt voor extreme droogte. Stel dat het heel droog wordt, dan zullen de roofmijten het vocht opzoeken onder de compost of zelfs de grond in. Bij een stenen ondergrond zal dat moeilijker zijn en zal je zelf alerter moeten zijn om regelmatig te bevochtigen. Maar er zijn imkers die ieder jaar opnieuw in het voorjaar nieuwe roofmijten in hun onderbakken of compostbakken loslaten omdat ze niet in de mogelijkheid zijn om de onderbakken op de volle grond te zetten (bijenhal, dak, terras,…). En dat werkt ook.
      Groetjes, pieter (en tof dat je het een duidelijk verhaal vindt!)

  4. Dag Pieter,
    Ik werk ook met roofmijten, maar heb nog een vraagje. Hoe controleer jij de varroapopulatie, vermits je geen lade hebt. Zou het een goed idee zijn om bij jouw bodem de achterwand te kunnen verwijderen, zodat je regelmatig, gedurende een paar dagen, een gesloten bodem bovenop het rooster kunt leggen en op die manier de gevallen varroa kunt tellen?

    • Beste Frank,
      Je hebt gelijk! Met mijn bodems kan je inderdaad niet meer controleren of er mijten zijn en of die varroapopulatie vermindert en juist aangroeit. Ik heb erover getwijfeld om nog een extra schuiflade in te bouwen zodat ik af en toe nog een papier kan inschuiven om de gevallen varroa’s te tellen, maar ik ben helaas niet handig genoeg daarvoor.
      Maar ik doe toch wel een vorm van controle. Ik neem uit elk volk een broedaflegger. Dat moet ik sowieso doen om mijn winterverliezen te compenseren. Concreet komt het erop neer dat ik midden mei 3 raampjes broed in een 3 raams afleggerkastje stak. Deze verhuist 2 km verder en een maand later controleer ik of de nieuwe koningin aan de leg is. In deze 3 ramer (kan ook met zesramers of zelfs met hele broedbak natuurlijk) zit wel een varroa schuif en na 3 weken is alle broed uitgekomen en zitten alle varroa’s op de bijen. Daardoor beginnen die varroa’s te vallen op het witte papier op de schuif. En de afleggers uit de volken die op de roofmijten staan, daar zitten bijzonder weinig mijten in. Gemiddeld minder als de volkjes die niet op de roofmijten staan. Vandaar dat ik er alle vertrouwen in heb dat die roofmijten wel degelijk goed hun best doen om die varroapopulatie te verminderen.
      groeten, pieter

      • Je kunt natuurlijk ook een bouwraam in de broedkamer zetten (zonder waswafel) en het darrenbroed dat je erui snijdt controleren op varroa.

        NB Ik zie dat je geen vliegplank hebt. Is die niet nodig?

        • Beste Jan,
          Je hebt gelijk, ik zou kunnen controleren met een bouwraam of darrenraam, maar ik probeer om de bijenkasten niet of zo weinig mogelijk te openen. Bovendien heb ik ook al gemerkt dat er soms ‘veel’ mijten inzitten en het volk niet ten ondergaat, en soms ‘weinig’ mijten, maar die wel het volk in mekaar doet storten. Er is zeker een relatie tussen varroadruk en bijensterfte, maar het zijn ook de aanwezige pathogenen in de mijten die schade berokkenen.

          Over die vliegplank:
          Ik las ooit een artikel in het Deutsches Bienen Journal van Pia Aumeier (ik vind de link helaas niet) waarin ze schreef dat een vliegplank een nutteloze uitvinding is. “Aan bomen vind je toch ook geen vliegplanken”, argumenteerde ze.
          En inderdaad, ik probeerde het uit en de bijen vinden het prima, hoor. Hier een opname van begin november.

          bijen hoeven geen vliegplank

  5. hello,
    ik zou hier ook mee willen beginnen, maar ik ik vroeg me af , door dat de bak rechtsreeks op de bodem staat is er toch weinig ventilatie, is er dan geen vocht en schimmelprobleem in de kast, vooral s’winters ?
    grts Miguel

    • Hoi Miguel,
      Er is inderdaad geen ventilatie, buiten de 3 vlieggaten. En ik heb voorlopig nog geen problemen gezien. Geen schimmel, al moet ik er wel bijzeggen dat de meeste volken op 1 broedbak overwinteren, de bijen zitten dus erg krap wat in ieder geval de schimmel op de buitenste ramen vermijdt. Maar terug, in een holle boom is er ook geen ventilatie, daar is ook alleen maar een gat van een afgestorven tak of van een spechtenhol. En de bijen vinden dat prima omdat ze daardoor het binnenklimaat (temperatuur, vocht, geur, CO²…) goed kunnen regelen. De compost moet vochtig blijven zodat de roofmijten niet afsterven. Alleen in juli heb ik de compost met een gieter wat moeten bevochtigen omdat die te droog was, vooral de bovenste laag dan, want als ik voelde met mijn hand in de onderste lagen, dan was de compost nog goed vochtig. groetjes, pieter

      • Pieter,

        Mijn kasten staan op compostbakken, sinds ongeveer 1jaar.
        Vandaag de kasten open gedaan en allemaal hadden ze schimmel en vocht op de bodem en aan de wanden.

        Hebben jullie dit niet voor? Ik kan wel bevestingen dat het net zoals bij u krioelt van de beestjes.

        • Hoi Maxim, Ja, ik heb dit ook in 2 van de volken, vooral in de kleinere volkjes, maar over een maand is dat weg. Als er natuurlijk een raampje hélemaal beschimmeld zou zijn, dan zou ik dat er even uithalen en vervangen.

  6. Hello,
    Wat ik nog wou vragen heb je dan geen last van mieren, die houden van verhoogjes in aarde .
    grts Miguel

    • Hoi Miguel,
      je kan het je niet indenken hoeveel verschillende insecten in die compost zitten onder de bijenkast. Mieren, pissebedden, kevertjes, duizendpoten, miljoenpoten, spinnetjes en nog heel veel andere diertjes die vrolijk rondkruipen… het krioelt werkelijk van de beestjes… en hopelijk zit er tussen al dat gewriemel nog wat roofmijten die de varroa’s terugdringen. Maar de bijen vinden het écht prima (denk ik toch), ze zien er in elk geval gezond uit. Ik vermoed dat het in de natuur ook zo is dat er grote symbiose is tussen een bijenvolk en andere organismen die met de kolonie samenleven. De grote verscheidenheid aan insecten stelt me gerust dat de compost van goede kwaliteit is en dat de roofmijten genoeg ander voedsel vinden als de mijten allemaal opgegeten zijn. Ik zou niet willen dat die roofmijten honger moeten lijden…

  7. Hoi Pieter,

    Ik heb al vaker gehoord dat imkeren met roofmijten echt wel een goed idee is.
    Ik zou er zelf ook mee willen beginnen. Ik lees hier echter dat de compostbak voor de roofmijten rechtstreeks op de grond moet staan. Dit is in mijn huidige bijenstand niet echt mogelijk. Deze staat bij mijn ouders, daar ik momenteel nog geen plaats heb voor bijen thuis. De stand staat daar op het terras bij het tuinhuis. Zou het doenbaar zijn om de roofmijten te houden in een bak met een bodem? Deze zou ik wel onder mijn stand kunnen bevestigen, om dan hierop mijn kasten te plaatsen.

    Voor de bijenstand die we plannen hier thuis zou het ook moeilijk zijn om de compostbak op de grond te zetten, daar we van plan zijn om ons tuinhuisje zodanig te bouwen dat er een mooie plek beschikbaar is op het dak. Ook hier zou ik willen werken dus met een bak met een bodem.

    Zijn er mensen die al ervaring hebben om de roofmijten te houden in zo’n afgesloten bak? Lukt dit even goed als met een bak die wel in contact staat met de bodem? Ik hoor het graag!

    • Beste Rune,
      ik heb al verschillende keren gesproken met imkers roofmijten houden in een compostbak die niet op de grond staat, maar ik heb er zelf geen ervaring mee. Ze vertelden me dat het doel vooral was om bijenvolken een varroabehandeling van enkele weken te geven zonder dat de vloer moet opgebroken worden, als bijenvolken bijvoorbeeld in een bijenhal staan waar beton op de vloer ligt. De grootste uitdaging is echter om de compost vochtig te houden. Je kan dan best op een andere plaats roofmijten telen in een compostbak die wel vochtig blijft om zo die compost te kunnen gebruiken in de afgesloten compostbakken.

      Zie je ergens een foto van iemand die die bakken onder zijn/haar bijenkasten heeft staan, stuur me dan even een linkje, dan deel ik dat hier op deze
      comment.
      groetjes, pieter

  8. Beste Pieter,
    Een heel mooi en inspirerend verhaal en ik wil zelf ook wel met roofmijten beginnen. Jij hebt het erover dat de kasten op een bed van compost moeten staan. Maar voorzover ik weet is compost altijd “dood” doordat het in de composthoop zo warm wordt (60°C). Mijn berg compost (biologisch, van een afvalverwerker) dampt in elk geval. Gaat dat dan goed, en/of kan ik ook gewoon tuinaarde in de bakken stoppen?

    • Beste Jan,
      Zeker uitproberen en laat ons zeker weten wat de resultaten bij jou zijn!
      Over die compost: Inderdaad, bij het composteringsproces zelf komt warmte vrij. En deze warmte zorgt er o.a. voor dat zaden vergaan zijn zodat er geen onkruidbed ontstaat als je de compost zou uitspreiden. Maar dit wil niet zeggen dat compost dood is, in tegendeel. De warmte wordt veroorzaakt door tal van organismen, bacteriën, schimmels, protisten, diertjes,… die in de compost hun werk doen. Bodemfreak Phil Nauta schrijft in zijn boek dat er 30.000 verschillende organismen per theelepel te onderscheiden zijn… niet echt ‘dood’ dus…
      Ik zou , zoals je voorstelt, voor de biocompost gaan. Dat die nog warm is, is niet erg. Dat wil gewoon zeggen dat het composteringsproces nog bezig is, maar meestal duurt dat niet lang meer. Je kan altijd gewoon zelf wat organisch materiaal toevoegen, gewoon de bovenste laag humus die je vindt in elk bos of park. Ik heb inderdaad al gehoord dat sommigen het doen met potgrond en turf in plaats van compost, maar ik weet niet of die roofmijt op lange termijn daarin even goed gedijt als in compost.

    • Beste Ger,
      Ik zou me geen zorgen maken. In mijn bijenkasten krioelt het momenteel van de pissebedden, maar ik heb nog nooit een pissebed in mijn honingzolder gevonden. Hetzelfde geldt voor de roofmijten. Roofmijten zitten in de compost onderaan en hopelijk in en rond het broednest om die varroa mijten te vangen. In een volle honingzolder is voor die roofmijten niets te eten, dus daar zal je ze niet vinden. En als ze er dan toch zouden zitten, ze zijn te groot voor de kleinste honingzeef! Succes ermee! groetjes, pieter

  9. Beste,

    Ik heb enkele vraagjes ivm roofmijt.
    Ik heb 3 volkjes in Segeberger kasten en wil graag overschakelen naar varroa bestrijding via roofmijt.
    Hoe moet ik mijn kasten aanpassen? Moet de varroaschuif eruit en vervangen worden door een zelfgemaakte?
    Waarom is dit? Kunnen de roofmijten niet door de varroarooster onderaan de kast?
    Wanneer is de beste periode?
    Als ik goed gelezen heb moet de bodem in aanraking komen met de grond.

    Alvast bedankt,

    Met vriendelijke groeten,

    De Wulf Nicolas.

    • Beste Nicolas,

      Het belangrijkste is dat jouw bodem goed aansluit op de hoogsels én goed aansluit op de compostbak. Dat is eigenlijk de eerste bekommernis. Zo ontstaan er geen openingen, kieren en spleten waar de wind gewoon kan doorwaaien.
      Ten tweede, de roofmijten moeten gemakkelijk naar de bijen kunnen, dus elke hindernis die je inbouwt kan het ze alleen maar moeilijker maken om verrassingsaanval in combatmodus uit te voeren op de varroamijten. Een varroa-rooster mag, maar dan zou ik er, zoals je zelf aangeeft, voor zorgen dat de compost (mét roofmijten) tot aan die varroarooster komt, zodat ze daarna rechtstreeks naar de bijen kunnen. Bij sommige bijenkasten zie ik eerst een muizenrooster, dan een bodem met varroarooster en rails van de schuiven… Een roofmijt die daar doorheen geraakt, die is al uitgeput nog voor ie aan het feestmaalzoektocht kan beginnen. Ik zou aanraden om het zo eenvoudig mogelijk te houden. Een nieuwe bodem door middel van 4 planken, onderaan een rooster (gelijkaardig aan varroarooster), enkele vlieggaten erin boren en knal dat Segerberger erop.

      De beste periode: voorlopig is er niemand met ervaring in roofmijten die een ideale periode heeft gevonden. Ik zou zeggen, doe het niet als het stevig vriest, omdat je de tros zou kunnen storen, maar elk ander moment is ideaal.

      Als de bodem in aanraking komt met de grond, dan heb je het voordeel dat de compost vanzelf vochtig blijft – behalve tijdens hittegolven enzo. Als je geen grond hebt, dan kan je dat natuurlijk vervangen door een bak, maar dan moet je die regelmatig controleren op vochtigheid en regelmatig compost verversen enzo… Dus op de grond is gewoon iets handiger.

      Ik hoop dat het duidelijk is? Groetjes en succes! Pieter

      • Dag Pieter,

        In bijlage de foto’s van mijn bak die ik gemaakt heb om te werken met roofmijt.
        Ik heb dus een houten bodem gekocht voor Segeberger.
        Mijn bak is 80cm breed, zo heb ik langs elke kant 15cm om aan mijn compost te kunnen.
        Ik zal de bak nog bekleden met folie langs de binnenzijde en bio verf langs de buitenzijde.
        Zoals je kan zien op de laatste foto zit er een speling van 2cm tss beide planken. Dit dient om een schuif te plaatsen en zo heb ik 20cm (in hoogte) compost voor de roofmijt. Bij mijn andere bak zal het compost in aanraking komen met de aarde.
        Compostbak aangepast voor Segeberger Nicolas De Wulf

  10. Beste immers,
    Er is volgens mij geen noodzaak dat het rooster de compost raakt. De mijt kan alleen maar langs de wanden omhoog lopen. Het beestje is maar een mm groot. Boven aangekomen bij de raamlatten kan het zich pas door de bak verspreiden. Het is dus noodzakelijk dat de randen van de bak altijd in de compost staan.
    Hoe het rooster er uit ziet is niet zo belangrijk, als het maar niet weg-roest of rot

    Bijkomend daar waar het broed zich bevind is de temperatuur te hoog voor de roofmijt. Zijn jachtveld zal zich er omheen bevinden, tot boven in de kast.
    Een onderzoeken waard:
    Een roofmijt is actief tussen de 15 en 24 gr. In de winter is de binnenkant van een goed geïsoleerde kast hoger dan 15 gr. Hoe hoog is de temperatuur van de winterbij op een tros. Laag genoeg om de roofmijt actief te laten zijn op de bij?

    Nog iets om uit te proberen. Ik heb gelezen dat roofmijten die je koopt gekweekt worden op zemelen. Hierop leeft de hooimijt en wordt gegeten door de roofmijt. Roer wat zemelen door het bovenste laagje van je compost. Hiermee krijg je een goede voedingsbodem voor hooimijt die je vast in het zakje van de roofmijt zit als je ze over het compost uitstrooit. Hopelijk krijg je hiermee het jaar rond voldoende roofmijten in je kast.

  11. Dag pieter.
    Ik heb al een paar jaar ervaring met roofmijten onder de bijenkasten.
    We zijn nu een proefproject opgestart met 8 kasten op een natuurlocatie.de kasten staan op een vlonder, in direct contact met een ondergrond van zuivere natuurlijke compost, om de roofmijten het hele jaar in leven te houden. Stratiolaelaps scimitus.
    We kunnen zonder bestrijdingsmiddelen de mijtenstand rond de 3% houden.
    Bijna alle kasten zijn natuurvolken.
    De kasten zijn van 4 cm dikke red ceder, met houten lattenbodem ramen van de zij, en bovenkant, zodat je de volken goed kunt zien zonder ze te verstoren.
    Deze volken worden echt handzaam.
    Oktober is een prachtige maand om honing te oogsten.
    Deze bijen worden ook niet bijgevoerd.

    De vaste aarde gebruiken als ondergrond is natuurlijk het beste, i.v.m. de temperatuur en vochtgehalte 30%.
    Als je de ondergrond voorziet van goede en vooral zuivere compost, met dragers voor de bijenkast, is de habitat voor de roofmijten al gelegd. Genaamd stratiolaelaps scimitus. Als je dan zorgt voor een goede lattenbodem die contact maakt met de aarde kan de natuur zijn werk doen. Een compostbak kan natuurlijk ook maar is met de temperatuur en vochtgehalte natuurlijk moeilijker te handhaven.
    Veel succes.
    natuurkast voor roofmijten Arie Eeftink
    natuurkast voor roofmijten

  12. Dag Pieter
    Als je je korven zet op de grote compostbak, dan is er meer ventilatie dan bij een gesloten bak, maar is dit in de winter niet te koud voor de roofmijt, ze zal dieper in de grond gaan om zich tegen de kou te beschermen, maar bij langere vriesperiodes vriezen de roofmijten toch dood ?
    Er is ook maar aan 2 van de vier kanten van de korf contact met de bak, wat me weinig lijkt om de roofmijt in de broedbak te laten komen.
    Verluchting is essentieel, ik werk ook met roofmijten en heb vocht in de broedbak als er geen verluchting is. Bijen houden niet van vocht en worden sneller ziek in een vochtige omgeving.
    Niet eenvoudig om de juiste integratie te vinden om de roofmijt met bijenkorven te combineren. Het hangt ook af van de omgeving waar de korven staan (droge zandgrond, vochtige kleigrond, etc)
    mvg
    Alex

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *